Het toetsen van lezen en luisteren wordt door veel docenten als tamelijk eenvoudig ervaren doordat veel toetsen beschikbaar zijn en deze een hoge mate van objectiviteit kennen door het gesloten karakter van de vragen. Bijkomend voordeel is dat ze eenvoudig en snel zijn na te kijken. Anders is het met de productieve vaardigheden waarvoor gesloten toetsvormen niet voldoen. Het open karakter van deze toetsen maakt een goede, objectieve en efficiënte beoordeling lastig maar niet onmogelijk. Bij Français en action (bovenbouwmethode van Project Frans) hebben we dat ondertussen gerealiseerd. In deze bijdrage laten we zien welke problemen zich voordoen en welke eisen we stellen aan het beoordelen van de productieve vaardigheden.
De ontwikkeling van de spreekvaardigheid staat centraal bij Français en action: Veel aandacht wordt besteed aan het ontwikkelen van spontane mondelinge taalproductie waarbij we leerlingen vooral dwingen om te zeggen wat ze kunnen zeggen en niet wat ze willen zeggen. Bij het toetsen en beoordelen willen we daarom vooral spontaan taalgebruik meten.
Schrijfvaardigheid wordt bij Français en action niet ingezet als doel op zich (learning to write) maar als effectief middel om de taal te leren (writing to learn) waarbij de techniek een handje mag helpen en waarbij uiteraard de correctheid van de schriftelijke taalproductie van minder belang is. Bij het toetsen en beoordelen willen we daarom vooral algemene taalvaardigheid meten.
Problemen
Vanuit deze benadering van de productieve vaardigheden doen zich verschillende problemen voor als we gaan toetsen en beoordelen:
- Je wilt spontaan taalgebruik toetsen en niet uit het hoofd geleerde taal.
- Je wilt dat leerlingen spreken/schrijven over onderwerpen die dichtbij zijn.
- Je wilt dat leerlingen niet bang zijn om fouten te maken (faalangst) maar je wilt wel de kwaliteit van hun taalgebruik beoordelen.
- Je wilt leerlingen niet afrekenen op hun vermogen om (over een onderwerp) te spreken maar op hun vermogen om daar de vreemde taal voor in te zetten.
- Je wilt niet dat nervositeit van een leerling effect heeft op de prestatie (met name bij spreken).
- Je wilt actieve beheersing van de vreemde taal op hun niveau beoordelen en geen niet-talige zaken zoals briefconventies, interpunctie, vormaspecten, stijl, enz. die belangrijk zijn op een hoger niveau.
- Je wilt de beoordeling afstemmen op eisen op het gebied van eigentijdse hulpmiddelen zoals spelling- en grammarchecker (schrijven)
Specificaties
Voor het model dat wij hanteren bij Français en action gelden de volgende specificaties:
- Format eindtoets schrijfvaardigheid: Essay (VWO), Krantenartikel (HAVO)
- Format eindtoets spreekvaardigheid: Interview (VWO), Posterpresentatie (HAVO)
- Onderwerpen zijn actueel en worden voortdurend ververst:
Sujets Académiques (VWO), Sujets Personnels en Posters 1jour1actu (HAVO) - Het programma dat de leerlingen voorbereidt op de eindtoets duurt 1,5 jaar en begint in het voorexamenjaar.
- Leerlingen doen dezelfde onderwerpen voor spreken en schrijven om maximaal rendement te halen uit de voorbereiding.
- Leerlingen doen meer onderwerpen tijdens de voorbereiding dan geselecteerd worden voor de eindtoets.
- Aantal en selectie van onderwerpen moet een zekere mate van randomisering kennen, zodanig dat er een goede balans is tussen noodzakelijke voorbereiding en wenselijkheid van spontaan taalgebruik.
- De toets-opzet moet garanderen dat een leerling maximaal kan presteren.
- Bij de beoordeling van spreekvaardigheid moet intersubjectiviteit (twee beoordelaars) en het maken van (video-/audio) opnames zorgen voor objectiviteit.
- Beoordelaars worden vooraf getraind met behulp van benchmarks.
- Bij de beoordeling van spreekvaardigheid wordt gebruik gemaakt van het SOPA-model (en de ACTFL rating scale)
- Bij de beoordeling van schrijfvaardigheid wordt gebruik gemaakt van geautomatiseerde analyse volgens het SAFAS-model.
- Beide eindtoetsen worden voorafgegaan door een ‘pretoets’ die (licht) meetelt maar hetzelfde format heeft zodat leerlingen enige echte toets-ervaring opdoen.
Reactie plaatsen
Reacties